Jak nauczyć dziecko czytać: nauka czytania sylabami

Myślę, że wielu rodziców, podobnie do mnie, stara się pomóc dziecku w nauce czytania. Widząc, że idzie to ciężko szukałam sposobu, aby nauka była efektywna, ale też przyjemna.

I teraz powiem szczerze, że nieco mi wstyd, iż dopiero teraz rozpoczęłam pracę z dzieckiem. Teraz to znaczy, gdy mój syn ma już lat 6 i uczy się  czytać już w przedszkolnej zerówce. Jest koniec października, prawie 2 miesiące po wakacjach. Mój syn dużo opuścił zająć z powodu choroby, 3 tygodnie na wszystkich 8. Zabrałam więc materiały z przedszkola na weekend, żeby popatrzeć czego dzieci się już uczyły i nadrobić zaległości. Podczas choroby w domu ćwiczyliśmy pisanie i z tym jesteśmy na bieżąco, ale teraz przeglądając książkę zauważyłam, że są już pierwsze czytania. I próbowałam z nim czytać, składać literki. Ciężko to szło, więc zaczęłam szukać porad w internecie, jak pomóc dziecku nauczyć się czytać.

I teraz mój kolejny wstyd. Naprawdę wcześniej nie interesowałam się tym. Uważałam, że tak jak ja nauczyłam się czytać w szkole, tak samo mój syn się nauczy. Tymczasem trafiłam na informacje o metodzie nauki czytania sylabami. Poczytałam i naprawdę trafia ona w sedno. Jak słyszę jak mój syn próbuje składać litery lyalya - to naprawdę trudno się dziwić, że nie potrafi tego przeczytać (a wy skojarzyliście jaki to wyraz? )
Doszłam do wniosku, iż nauka przez literowanie (głoskowanie) jest naprawdę trudna.

Aktualizacja: moje dziecko potrafi już czytać. O tym jak przebiegała nauka czytania i co sprawdziło się, a co nie:  przeczytacie tutaj: Nauka czytania sylabami - jak uczyć efektywnie, moja opinia o metodzie

Czytanie sylabami. Jak uczyć dziecko czytać sylabami

Metoda czytania sylabami. W metodzie tej jest inaczej. W skrócie: dziecko nie czyta poszczególnych liter, a sylaby.

Np mamy wyraz "LALA"

w metodzie sylabowej czytane będzie jako LA - LA
a nie jako LY-A-LY-A

Najpierw uczymy dziecko czytać samogłoski, czyli A E I O U Ó Y
Ale spółgłosek już nie. To znaczy nie wprowadzamy ich samodzielnie. Wprowadzamy je jako sylaby, w sylabach wraz z  samogłoskami. Nauka jest bardziej naturalna.

Metoda symultaniczno-sekwencyjna

 Zasady

• Każdą samogłoskę, sylabę, wyraz należy zawsze wprowadzać w kontekście. Dajemy obrazek (albo np rzecz z domu, zabawkę) i pod nim dołączamy spółgłoskę, sylabę.
• Nie wprowadzamy dużo na raz, wystarczy np dwie, trzy dziennie nowe sylaby
• Każdą samogłoskę, sylabę, wyraz należy ćwiczyć według zasady:
  powtarzam (to a pokazując na obrazek z literą, a potem samą literę) - rozumiem (podaj a) - nazywam (co to? a)
• powtarzania (to a) - rozumienie (podaj a) - nazywanie (co to? a) 
• Bawimy się spółgłoskami, sylabami. Wymyślamy ćwiczenia: dopasowujemy, łączymy liniami, kolorujemy w pary, bawimy się w memo (szukamy par)
• pracujemy na wielkich literach (A E), tylko dzieci starsze 6-letnie pracują również na małych (a e)
• wielkie litery.Naukę prowadzimy na literach wielkich, tak jest prościej dla dzieci 3,4,5-letnich. Dla 6 latków wprowadzamy także wersje liter małych.

Etapy nauki czytania sylabami

Schemat uczenia:
1: Powtarzanie
2: Rozumienie
3: Nazywanie

Od czego zacząć?

Zaczynamy od nauki samogłosek. Patrz poniżej.

ETAP 1: Nauka samogłosek

A U I E O Y Ó

Uczymy samogłosek. To pierwszy krok. O tym etapie napisałam szczegółowo tutaj: jak uczyć samogłosek w czytaniu sylabowym

ETAP 2: Czytanie wyrażeń dźwiękonaśladowczych

MU, BE, UHU, KU KU, SY, KO KO KO, MIAU

Uczymy dziecko czytać wyrazy typu pi pi, ku ku, mu

Jak robi krówka? - krówka robi mu MU
Jak robi ptaszek? - ptaszek robi pi pi PI PI
Jak robi kura? Kura robi KO KO KO

ETAP 3:  Czytanie sylab otwartych

Teraz uczymy już konkretnych sylab. I tak np wprowadzamy literę P w sylabach ze wszystkimi spółgłoskami, czyli PA PO PU PÓ PE PI PY. Szczegóły poniżej.

Pamiętamy, aby sylaby wprowadzać zawsze w kontekście.  Dobrze jest wykorzystać do tego obrazki.
Pary paradygmatów dobrane są na zasadzie maksymalnego kontrastu. wyjątkiem jest para P:B, która została rozdzielona ze względu na zbyt duże podobieństwo graficzne.



Kolejne pary paradygmatów:

Sylaby  z P i M

• PA PO PU PÓ PE PI PY
• MA MO MU MÓ ME MI MY

Sylaby z B i L

• BA BO BU BÓ BE BI BY
• LA LO LU LÓ LE LI

Sylaby z F i W

• FA FO FU FÓ FE FI FY
• WA WO WU WÓ WE WI WY

Sylaby z T i D

• TA TO TU TÓ TE TY TI
• DA DO DU DÓ DE DI DY

Sylaby z S i Z:

• SA SO SU SÓ SE SY
• ZA ZO ZU ZÓ ZE ZY

Sylaby z K i G

• KA KO KU KÓ KE KI KY
• GA GO GU GÓ GE GI GY

Sylaby z J i G:

• JA JO JU JÓ JE JI
• NA NO NU NÓ NE NY

Aktualizacja: o tym jak wprowadzać poszczególne zestawy sylab napisałam też tutaj: Jak wprowadzać sylaby (paradygmaty sylab)

ETAP 3.1. SYLABY OTWARTE

1. Sylaby z literą P: PA PE PI PO PU PY 

• Etap powtarzania: opisujemy obrazek i mówimy np "Dziewczynka wychodzi z domu i żegna się z mamusią. Mówi  do niej: PA PA."
• Etap rozumienia: "Spróbujmy odnaleźć PA. Gdzie jest PA?"
• Etap nazywania (samodzielnego czytania): "Jak ma na imię ta biedronka?" "Co on mówi?"

Jeśli dziecko nazywa wszystkie sylaby z tego paradygmatu, potrafi je samodzielnie bezbłędnie przeczytać przechodzimy do drugiego paradygmatu z danej pary, czyli w tym przypadku sylab zbudowanych z M (patrz poniżej punkt 2). 

2. Sylaby z literą M: MA ME MI MO MU MY

Wprowadzamy kolejny paradygmat: sylaby z literą M na takiej samej zasadzie jak poprzednio P (patrz punkt 1 powyżej).
Gdy dziecko bezbłędnie odczytuje sylaby z drugiego paradygmatu przechodzimy do różnicowania (punkt 3 poniżej).

3. Różnicowanie paradygmatów

Wprowadziliśmy parę paradygmatów (sylaby z P i sylaby z M). Pora teraz na ćwiczenia różnicujące. Sprawdzamy, czy dziecko potrafi odróżnić poszczególne sylaby, zwłaszcza podobne np PA od MA.
Jeśli dziecko bezbłędnie różnicuje sylaby z dwóch paradygmatów przechodzimy do "Etapu 4, czyli czytania zestawu samogłoska+sylaba otwarta" (z  nauczonych właśnie paradygmatów).

ETAP 3.2: CZYTANIE ZESTAWÓW: SAMOGŁOSKA + SYLABA OTWARTA

Przykład: samogłoska i sylaba otwarta z paradygmatu P. "Kocham czytać" J. Cieszyńska

Dla paradygmatu P będą to: APA, EPE, IPI, OPO, UPU, YPY
Dla paradygmatu M będą to: AMA, EME, IMI, OMO, UMU, YMY

Przykład: APA
Pokazujemy dziecku pierwszą literę A i palcem wskazującym kreślimy łuk pod sylabą PA. Jeśli dziecko ma problem z odczytaniem pokazujemy A zasłaniając sylabę PA (np kartką). Polecamy jej odczytanie. Następnie odsłaniamy sylabę., a potem zasłaniamy A i pokazujemy sylabę PA. Jeśli dziecko nie potrafi odczytać sylaby PA nawiązujemy/wracamy do nauki/powtórzenia sylaby PA.

ETAP 3.3: CZYTANIE SYLAB ZAMKNIĘTYCH

Przykład:
1. Wprowadzamy sylaby zamknięte z literą P: AP OP UP EP IP YP

2. Wprowadzamy sylaby zamknięte z literą M: AM OM UM EM IM YM

3. Różnicowanie paradygmatów

ETAP 3.4. ODCZYTYWANIE WYRAZÓW

PUMA, MAMA, MAPA, EMU

Przykład. PUMA
Pierwsza sylaba PU jest widoczna, a drugą zakrywamy. Dziecko odczytuje pierwszą sylabę. Następnie zakrywamy pierwszą sylabę a dziecko odczytuje drugą. Następnie wskazujemy, odczytujemy cały wyraz kreśląc łuk pod pierwszą sylabą  a potem drugą

Przykład: EMU
Dziecko odczytuje samogłoskę E a my w tym czasie zakrywamy sylabę MU. Następnie zakrywamy E tak by dziecko odczytało drugą sylabę MU. Odkrywamy cały wyraz i kreślimy łuki pod sylabami.

ETAP 4. CZYTANIE SYLAB ZAWIERAJĄCYCH DWUZNAKI

SZA SZO SZE SZY SZU SZÓ
Ż/RZA Ż/RZO Ż/RZE Ż/RZY Ż/RZU Ż/RZÓ
DZA DZO DZE DZY DZU DZÓ
CA CO CE CY CU CÓ
 
CZA CZO CZU CZÓ CZE CZY
DŻA DŻO DŻU DŻÓ DŻE DŻY

ETAP 5. CZYTANIE SYLAB ZAWIERAJĄCYCH SPÓŁGŁOSKI MIĘKKIE

SIA SIO SIE SIU SIÓ
ZIA ZIO ZIE ZIU ZIÓ
CIA CIO CIE CIU CIÓ
DZIA DZIO DZIE DZIU, DZIÓ
NIA, NIO NIE NIU NIÓ  

ETAP 6: CZYTANIE SYLAB ZAWIERAJĄCYCH SAMOGŁOSKI NOSOWE

Ą Ę

SŁOWA GLOBALNE

Jednocześnie równolegle z poszczególnymi etapami wprowadzamy słowa globalnie.

• IMIĘ DZIECKA, MAMA, TATA, AUTO, PIŁKA, MIŚ, LALA
• kilka rzeczy do jedzenia, które je dziecko (najlepiej jeśli się nie odmienia) np. SOK
• czasowniki: JE SIEDZI STOI IDZIE PIJE MYJE i inne dobrane do dziecka 
• dziecko potrafi czytać powyższe słowa i zdania z nich ułożone, co powinno wzbudzić w nim chęć dalszej nauki czytania np MAMA PIJE SOK, TATA JE CHLEB, JAŚ IDZIE

Ja zaczynam teraz pracę z synem. Wspieram się  książkami, a w zasadzie zeszytami z serii "Kocham czytać" J. Cieszyńskiej. O efektach pracy napiszę - mam taką nadzieję - już wkrótce.

Niezbędne są dodatkowe pomoce: cwiczenia, karty pracy. Piszę o nich w Czytanie sylabowe: materiały do wydruku.