Jak pokonać lenistwo? Prokrastynacja

Chwila słodkiego lenistwa ... Na chwilę lenistwa mamy prawo. Warto odsapnąć, zająć się sobą, zrobić coś o czym myślimy od dawna. Przeczytać książkę, obejrzeć wreszcie ten polecany film ... Jeśli jednak coraz częściej myślimy o sobie jako o leniach, to warto przyjrzeć się temu bliżej. Prokrastynacja - takie dziwne słowo, nowe, które oznacza odwlekanie, przekładanie na później działań.

Czy jesteś "odwlekaczem"?

Jeśli uważasz, że masz mnóstwo do zrobienia, ciągle jesteś zajęty, nie masz czasu na rozrywkę (a podczas niej masz wyrzuty sumienia) a jednocześnie pod koniec dnia wiesz, że niczego nie zrobiłeś - to tak, prawdopodobnie jesteś prokrastynatorem. Masz jakiś projekt do wykonania (może egzamin), termin za 4 tygodnie, musisz się brać do roboty, czasami zajrzysz, ale masz jeszcze przecież czas. Czas mija, coraz bardziej się denerwujesz, że nie zdążysz. Ale jednocześnie nie za bardzo możesz zabrać się za działanie. Dopiero stres mobilizuje cę, by kilka dni przed terminem zająć się wreszcie zadaniem. I powtarzasz sobie, nigdy więcej nie będę taki głupi. Następnym razem zacznę dużo wcześniej i nie będę się tak denerwować, wykonam to zadanie dużo lepiej. Przychodzi następny projekt (egzamin), i wcale nie jest inaczej. Oczywiście problem może dotyczyć działań o dużym dla nas znaczeniu (projektów, egzaminów), ale również działań codziennych np bałaganiarstwa (jeszcze chwilę, teraz muszę zrobić coś innego, ale potem to sprzątnę).

Okazuje się, że przyczyny takiego zachowania mogą być różne. Warto je poznać, przyjrzeć się sobie i je zdiagnozować (u siebie lub naszych najbliższych). Ja na razie nie będę ich tutaj wymieniać. Wolę zająć się praktycznym działaniem, a więc jak pokonać lenistwo, czy da się jakoś z tego wyleczyć ... Jak pomóc osobie, która ma takie problemy. Pamiętajmy, że często prokrastynacja zaczyna się w dzieciństwie. Dziecko stara się dorównać oczekiwaniom rodziców, ale nie zawsze przecież wszystko mu wychodzi. Z za czasem gdy napotyka trudniejszy problem, wie, że prawdopodobnie sobie z nim nie poradzi i to go paraliżuje. Chce zrobić to dobrze, być najlepsze (abyśmy je pochwalili), a wie że nie będzie (perfekcjonizm), więc zaczyna odkładać działania na później, by ochronić swoje poczucie wartości. Oczywiście można analizować taki stan i przyczyny dalej. Ale najważniejsze jest, abyśmy nie tylko chwalili dziecko za sukcesy, ale skupili się na chwaleniu, docenianiu samych starań dziecka. To te starania są najważniejsze, a nie sam uzyskany wynik.

W dalszej kolejności odwlekanie działania staje się nawykiem, bo przecież przynosi ulgę, zmniejszenie niepokoju o to, że będziemy niedoskonali. Starsze dziecko (nastolatek) zacznie stosować je również by "wyrównać rachunki" z nauczycielami, rodzicami, czyli osobami, które mają nad nim władzę. Później również w stosunku do pracodawcy, kierownika itd. Nikt nie chce być przecież bezsilną ofiarą, która musi robić to co mu karzą. Odwlekanie jest buntem, daje poczucie kontroli.

Pierwszym znakiem, który może świadczyć o problemie jest częste używanie (również w myślach) słowa muszę. Często powtarzane powodować może stres. Najlepiej jeśli zaczniemy pilnować się (i również dziecka), aby zamieniać je na np wybieram, decyduję, będę. Już same te słowa świadczą o tym, że przestajemy czuć się jak ofiara, która nie ma wyboru - a stajemy się człowiekiem dokonującym wyboru.

Drugie słówka, które często przylegają do prokrastynacji są zwroty: powinnam zrobić to wcześniej, powinienem dawno już wyjść, powinno być tutaj .. itd Zbyt często używane powodują powstanie poczucie winy, a nawet depresji. Powoduje, że czujemy się gorzej i niepotrzebnie skupiamy się na przeszłości.


Jak zatem rozmawiać: ze sobą lub z naszym dzieckiem?

Tak, nie zrobiłem (zrobiłeś) tego dobrze. Ale to już przeszłość, nie mam (masz) już na to wpływu. Co mogę (możesz) jednak zrobić teraz?

Warto skupić się na jednym małym kroku, możliwym do wykonania najlepiej natychmiast, który da nam poprawę.

Kiedy mogę znowu zacząć działać (pracować, uczyć się), żeby osiągnąć ten cel?

Mogę wykonać jeden mały krok.

To oczywiście jeszcze nie koniec. Kolejne metody pracy nad sobą już niedługo.